H ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΕΠΕΤΕΙΟΥ ΤΗΣ ΕΛΑΦΟΝΗΣΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΣΜΙΓΟΠΕΛΑΓΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΤΟΥ ΝΟΤΟΥ

Η αναδίφηση της κυανέμβολης διαχρονικής πλεύσης της Ελαφονήσου μας οδηγεί στο ψηλάφισμα του πολυπρισματικού Ιστορικού Ιστού του «Σμιγοπέλαγου Πολιτισμού του Νότου» και του «Επτανησιακού Πολιτισμού».
Το Σμιγοπέλαγο Πολιτισμό, το Γεωπολιτισμικό Τρίγωνο του Νότου, συνθέτουν και οριοθετούν τα νησιά του Σμιγοπέλαγου και οι Κυανέμβολες απολήξεις της Λακωνικής.
Περιοχές όπως η Ωραιόσπηλη και Πυργοστόλιστη Μάνη, η Κυμοδόκη του Νότου Μονεμβασιά, τα όμορφα και λευκοθώρητα Βάτικα και τα σμιλεμένα νησιά του Σμιγοπέλαγου (Ελαφόνησος – Κύθηρα – Αντικύθηρα) κινούνται στο χωρόχρονο στο ίδιο ιστορικό πλαίσιο και κοσμούν με τα πλούσια πολιτισμικά τους στοιχεία και τις απαράμιλλες φυσικές ομορφιές τους το Σμιγοπέλαγο Πολιτισμό του Νότου.

Η ένταξη της Ελαφονήσου στον Κυθηραϊκό χώρο για πάνω από 600 χρόνια
Η Ιστορική σύμπλευση 4.500 χρόνων των Κυθήρων και της Ελαφονήσου τις τελευταίες εκατονταετίες και για πάνω από 600 χρόνια μεταβάλλεται σε κοινή πλεύση.
Τα χίλια τελευταία χρόνια ξενοκρατίας η Ελαφόνησος, μετά την καταστροφή της από τους Σαρακηνούς στα μέσα του 9ου αι. περιήλθε το 1207 στην κατοχή του Μ. Βενιέρη, το 1316 στο Λέοντα Κασιμάτη, το 1364 στους Ενετούς, το 1385 στον οίκο Βενιέρη, το 16ο αι. στους Ενετούς, το 1715 στους Τούρκους και το 1797 στους Γάλλους με την συνθήκη του Καμποφόρμιο. Το 1800 με τη συνθήκη της Κωνσταντινούπολεως αναγνωριζόταν η Επτάνησος Πολιτεία, που συμπεριλάμβανε και την Ελαφόνησο στα Επτάνησα, όπως ρητά ανέφερε και το ψήφισμα της νομοθετικής Συνέλευσης, στις 22 Ιανουαρίου του1804.
Το 1807 η Ελαφόνησος περιήλθε πάλι στην κατοχή των Γάλλων και το 1809 στην κατοχή των Άγγλων.

Η απελευθέρωση του Πρώτου κατοικημένου Επτανησιακού νησιού – της Ελαφονήσου – στις 6 Ιουλίου του 1850 και η συμβολή της Μάνης στο ιστορικό αυτό γεγονός.

Το 1828 ο Καποδίστριας προέβη στην de facto προσάρτηση της Ελαφονήσου στην Ελλάδα. Ακολούθησε Αγγλοελληνική διένεξη που κορυφώθηκε (μαζί και με μία σειρά άλλων γεγονότων) το 1849-1850. Οι Άγγλοι απέκλεισαν Ελληνικά λιμάνια (γεγονότα γνωστά ως Παρκερικά) και το θέμα απασχόλησε τη Γαλλική Εθνοσυνέλευση και τη Ρωσία που μέσω του Περσιάνι διαμήνυσε ότι προστατεύει (μαζί με τη Γαλλία) τας νήσους Ελαφόνησον και Σαπιέντζα. Τέλος στις 6 Ιουλίου του 1850, ο υπουργός των εξωτερικών Ανδρέας Λόντος, υπέγραψε σύμβαση με την Αγγλία με την οποίαν η Ελαφόνησος και η Σαπιέντζα ενώνοντο οριστικά με την Ελλάδα (βλέπε βιβλίο Μέντης Κ. 1993: «Ελαφονήσι το Σμιγοπέλαγο Νησί»).
Ήταν μάλιστα το πρώτο κατοικημένο νησί των Επτανήσων που απελευθερωνόταν από τους Άγγλους, αλλά και το πρώτο Κυθηραϊκό νησί που αποκτούσε της ανεξαρτησία του.
Σημαντική ήταν και η συμβολή της Μάνης στην απελευθέρωση της Ελαφονήσου, διότι ο Τζανετάκης (από την ξακουστή οικογένεια των Γρηγοράκηδων) ίδρυσε το 1837 το συνοικισμό της Ελαφονήσου – παρότι το νησί ανήκε στους Άγγλους- και αυτόν τον ισχυρισμό προέβαλαν κυρίως οι Ελληνικές κυβερνήσεις για να διεκδικήσουν το Λαφονήσι.
Την Ιστορική αυτή επέτειο της ένωσης της Ελαφονήσου με την Ελλάδα γιόρτασε για πρώτη φορά η Ελαφόνησος και ο Σμιγοπέλαγος Πολιτισμός της περιοχής στις 6 Ιουλίου του 2003, μετά από 153 ολόκληρα χρόνια , με το Προεδρικό Διάταγμα 54/2003
Μάλιστα η καθιέρωση μιας Νησιώτικης Ιστορικής Επετείου μετά από 153 ολόκληρα χρόνια αποτελεί μοναδικό φαινόμενο στα Ιστορικά χρονικά της Χώρας μας .

Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΣΜΙΓΟΠΕΛΑΓΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Η πολιτιστική παρακαταθήκη ενός Τόπου αποτελεί πηγή της συλλογικής του μνήμης και συνείδησης, σηματοδότη της ιστορικής του διαδρομής και φυσιογνωμίας και κυρίαρχο συστατικό του πλαισίου διαμόρφωσης της Τοπικής του ταυτότητας.
Η αυθαίρετη διοικητική διαίρεση του Σμιγοπέλαγου Πολιτισμού δημιουργεί έντονα προβλήματα στην πολιτιστική και οικονομική ανάπτυξη όχι μόνο των νησιών αλλά ολόκληρης της Λακωνίας και της περιφέρειας της Νότιας Πελοποννήσου.
Εξάλλου αποτελεί μοναδικό Ελληνικό φαινόμενο, που ίσως διεκδικεί και την παγκόσμια πρωτοτυπία, γειτονικά νησιά όπως τα Κύθηρα και η Ελαφόνησος – που όπως αναφέραμε παραπάνω για πάνω από 4500 χρόνια είχαν κοινή πολιτισμική και ιστορική πλεύση και επί πλέον τα τελευταία 600 χρόνια ανήκαν στον ίδιο διοικητικό και γεωπολιτισμικό χώρο – σήμερα που αποτελούν τους πόλους έλξης όλων των τουριστών της Νότιας Ελλάδας, να μην ανήκουν ούτε καν σε γειτονικούς νομούς και να μην έχουν ούτε καν συγκοινωνία μεταξύ τους.
Η Νότια Πελοπόννησος διαθέτει πανέμορφα νησιά αλλά δεν διαθέτει καμιά νησιώτικη πολιτική γι αυτά και κανένα προγραμματισμό ακόμη και για την επιβίωσή τους.
Αλλά και για το νομό Λακωνίας σύγχρονα ισχυρά όπλα για τη διάσωση της οικονομίας αποτελούν η Πολιτισμική ανάπτυξη, ο άρτιος σχεδιασμός της Πολιτιστικής Διαχείρισης και η ανάδειξη του ξεχασμένου μέχρι σήμερα Θαλασσοκεντρικού και Σμιγοπέλαγου πολιτισμού της.
Ασφαλώς τα Ιστορικά χαρακτηριστικά της Ελαφονήσου – που γίνονται πλέον αναγνωρίσιμα και από το ίδιο το Κράτος έστω και μετά από 153 χρόνια – μας προσφέρουν τη δυνατότητα ανάδειξης της Πολιτισμικής ταυτότητας ολόκληρου του Σμιγοπέλαγου πολιτισμού της Νότιας Ελλάδας και του Νησιώτικου Πολιτισμού του Νότου.
Η σκιαγράφηση των πολιτισμικών και ιστορικών γνωρισμάτων του Σμιγοπέλαγου Πολιτισμού και η προστασία και ανάδειξη του φυσικού περιβάλλοντός του, αποτελούν το δομικό και αναπόσπαστο στοιχείο της Αειφόρου περιφερειακής ανάπτυξης και του Βιώσιμου πολιτισμικού τουρισμού για ολόκληρη τη Νότια Χερσαία Ελλάδα και τα Σμιγοπέλαγα νησιά της.

ΓΙΑ ΜΙΑ ΣΜΙΓΟΠΕΛΑΓΗ ΣΥΜΠΟΛΙΤΕΙΑ ΤΟΥ ΝΟΤΟΥ

Ασφαλώς σήμερα όλο και περισσότεροι αρχίζουν να κατανοούν ότι ο Σμιγοπέλαγος Πολιτισμός του Νότου, η Γέφυρα και Νηρηιδική Κοιτίδα του Μινωικού και Μυκηναϊκού Πολιτισμού, μας προσφέρει το συγκριτικό και ίσως και το απόλυτο πλεονέκτημα για την ανάπτυξη αλλά και την επιβίωση της ευρύτερης περιοχής.
Κρίσιμα ερωτήματα και δομικοί προβληματισμοί ανακύπτουν πλέον για τις Σμιγοπέλαγες περιοχές.
Πως χαρτογραφούνται πολιτισμικά η Ελαφόνησος, τα Κύθηρα, τα Αντικύθηρα και τα Βάτικα, πως συνδέονται με τα σημαντικά πολιτισμικά δίκτυα της Πελοποννήσου και της Κρήτης, πως αναπτύσσεται ο Θαλάσσιος Πολιτισμικός Τουρισμός του Νότου σε Διαπεριφερειακό επίπεδο και ποιες οι συγκροτημένες μελέτες ένταξης των νησιών και των Βατίκων σε Περιφερειακά, Κρατικά και Κοινοτικά Πλαίσια χρηματοδότησης;
Δυστυχώς στα ως άνω επιτακτικά ερωτήματα η σημερινή πραγματικότητα μας επιφυλάσσει δυσάρεστες απαντήσεις. Κι όμως στα παραπάνω δομικά και διακαή προβλήματα που θέσαμε η λύση μπορεί να προέλθει μόνο από τα διαχρονικά εργαλεία της Ιστορικής σκέψης και από τα αποκρυσταλλωμένα πολιτισμικά στάδια εξέλιξης της περιοχής.
Όσο ποτέ άλλοτε καθίσταται αναγκαία η άμεση σύσταση της «Σμιγοπέλαγης Συμπολιτείας του Νότου» που θα διαμορφώνει το Δυναμικό πλαίσιο συνεργασίας μεταξύ των Δήμων της περιοχής (των Κυθήρων, των Βοιών, της Μονεμβασίας και της Κοινότητας της Ελαφονήσου, που άμεσα πρέπει κι αυτή να αναβαθμιστεί σε δήμο) και των άλλων διοικητικών και κοινωνικών φορέων της περιοχής.
Σήμερα πλέον υπάρχουν και τα κίνητρα και τα κατάλληλα νομικά πλαίσια για την υλοποίηση μιας τέτοιας αναγεννησιακής προσπάθειας

H ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΕΠΕΤΕΙΟΥ

Η Επτανησιακή, Κυθηραϊκή και Λακωνική ρότα της Ελαφονήσου, βαθυγάλαζο μονοπάτι στολισμένο με το γλαυκοθώρητο μαγνάδι του Μύθου, σε σεργιανάει στα μαγευτικά απύθμενα της Ελληνικής προϊστορίας στο Παυλοπέτρι, στα άγνωρα Κυανέμβολα και Σμιγοπέλαγα πολυδρόμια του Νότου, στην αετόβολη αγκαλιά των βράχων του Κάβο-Μαλιά και των Βατίκων και στα ιριδένια ακρογιάλια των Νησιώτικων ονείρων και οραματισμών που τα χρυσίζει του χρόνου η ροδοσυγνεφιά.
Ο Ιστορικός Παιάνας της Ελαφονήσου αποτελεί σάλπισμα σειρήνας στα πολυπρόσωπα γαϊτανάκια των γιαλών, απόηχο λατρευτικών ύμνων προς τον Ποσειδώνα που εναρμονίζεται με τα ροδιά βήματα της «Κυθέρειας» Αφροδίτης, κέλευσμα ζωής και αφροκυματούσας χαράς που αντλεί τη δύναμή του μέσα από τις δροσοσταλιές της Πελαγίσιας Αύρας του Θαλασσοκεντρικού Πολιτισμού του Νότου.
Το μήνυμα της Ιστορικής Επετείου της 6ης Ιουλίου αποτελεί λυρική έκσταση μιας Απολλώνιας προσωπίδας, διάπλατη πορεία στη Λακωνική Γη για το λιοπερίβλητο άρμα του Φαέθοντα, προπομπό για μια Σμιγοπέλαγη Συμπολιτεία του Νότου και πλέριο πλάτεμα των κρουνών της Θαλασσοκεντρικής Ιστορικής μας μνήμης και συνείδησης.
Η ίδρυση της «Σμιγοπέλαγης Συμπολιτείας» στην περιοχή δεν αποτελεί μόνο ένα ιστορικό μας χρέος, αλλά το πρώτο σημαντικό βήμα διάσωσης της προβληματικής οικονομίας της εγκαταλελειμμένης περιφέρειας των γλαυκών οριζόντων και της Λακωνίας, απαρέγκλιτο όρο για ένα Βιώσιμο Πελαγοστάσι του Νότου και δυναμικό πρόπλασμα για την αξιοποίηση των προκλητικών δυνατοτήτων που μας παρέχει ο Θαλασσοκεντρικός, Νησοστέφανος και Σμιγοπέλαγος Πολιτισμός των κυανέμβολων Απολήξεων της Λακωνικής, της Σμιγοπέλαγης Ελαφονήσου και των Πελαγοθώρητων Κυθήρων και Αντικυθήρων.

Δρ. ΜΕΝΤΗΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ ΤΟΥ ΣΠ.